Η Λήμνος των ήρεμων διακοπών (Β' Μέρος)

Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ Ν. ΚΟΥΤΑΛΗΣ

Ο πρώην Δήμος Ν. Κούταλης, με έδρα τον Κοντιά, περιλαμβάνει τα χωριά που αναφέρονται παρακάτω. Τα θαυμάσια πέτρινα σπίτια του Κοντιά, ο υδροβιότοπος του Διαπορίου, η διαδρομή προς το Φακό με τα πλούσια βοσκοτόπια και τα ηφαιστειακά πολύχρωμα πετρώματα και απολιθώματα δέντρων με ηλικία εκατομμυρίων ετών, το χωριό των Κεχαγιάδων, τα Τσιμάνδρια, το γραφικό Πορτιανού με το λαογραφικό μουσείο και το ανακαινισμένο σχολείο, καθώς και η Ν. Κούταλη, παλαιότερα σημαντικό σπογγαλιευτικό κέντρο, αποτελούν μερικά από τα σημεία που κάνουν τη νότια περιοχή της Ν. Κούταλης να ξεχωρίζει.

Ανεμόμυλοι στον Κοντιά

Ύστερα από τον υπέροχο Εβγάτη, ο δρόμος μας φέρνει στην πρωτεύουσα του Δήμου Ν. Κούταλης, το γραφικό μεγαλοχώρι Κοντιά, ένα από τα ωραιότερα της Ελλάδας. Από το 14ο αιώνα, το «Παλαιοκάστελο» του Κοντέα αναφέρεται ως μετόχι της Μεγίστης Λαύρας. Παραδοσιακός οικισμός, χτισμένος στον κατάφυτο με αιωνόβια πεύκα, λόφο του Αγ. Αθανασίου, έχει να επιδείξει θαυμάσια σπίτια με γνήσια αστική αρχιτεκτονική ομορφιά και φινέτσα (πετρόκτιστα ή σοβατισμένα), κυρίως στο παλαιότερο κομμάτι του, που αντικατοπτρίζεται στα πολλά ανακαινισμένα πέτρινα σπίτια. Διατηρεί ακέραιο το παραδοσιακό χρώμα, με τις μαρμάρινες σκάλες, τις υπέροχες ξύλινες πόρτες, τους μοσχοβολιστούς κήπους και τα υπέροχα μπαλκόνια.

Με περίπου 600 μόνιμους κατοίκους, ο Κοντιάς, μέσω του συλλόγου του, αποτελεί ένα από τα πιο δραστήρια χωριά στον τομέα του πολιτισμού, με πρόσφατες πρωτοβουλίες την οργάνωση της Πινακοθήκης που επιδεικνύει μόνιμα εκθέματα Βαλκανικής ζωγραφικής και τους δύο πλήρως αναπαλαιωμένους ανεμόμυλους στην είσοδο του χωριού.

Τα ίχνη ενός προϊστορικού οικισμού, αλλά και το Βρυόκαστρο, ένα μεσαιωνικό κάστρο, είναι ό,τι πρέπει να για να γνωρίσετε το ιστορικό παρελθόν αυτού του τόπου. Ο δρόμος στην είσοδο του χωριού, που στολίζεται από μια υπέροχη σειρά πανύψηλων πλατανιών (φυτεύτηκαν το 1912, για να θυμίζουν την απελευθέρωση του νησιού από τους Τούρκους), οδηγεί στο επόμενο χωριό, τα Τσιμαντριά.

Ο Κοντιάς και στο βάθος τα Τσιμαντριά

Μετά τον Κοντιά, στρίβοντας δεξιά, θα βρεθείτε σ’ ένα χωματόδρομο. Περνώντας μέσα από αγρούς, όπου έχουν χτιστεί μερικές μονοκατοικίες, και θα φτάσετε σ’ ένα φυσικό απάνεμο λιμάνι, το Διαπόρι. Τα νερά του βαθαίνουν μόλις στα 2-3 μ. από την παραλία. Ο μόλος μαζεύει αρκετούς ερασιτέχνες ψαράδες. Στο Διαπόρι έχει δημιουργηθεί ένα έλος γλυκού νερού, που ξεραίνεται το καλοκαίρι. Το έλος αυτό αποτελεί ένα σημαντικό υδροβιότοπο για τη διαχείμαση, τη μετανάστευση και την αναπαραγωγή διαφόρων σπάνιων πουλιών, όπως είναι τα φλαμίνγκο, οι καστανόπαπιες, οι χαλκόκοτες, αλλά και πολλοί ερωδιοί, πάπιες, νεροχελώνες και βάτραχοι. Σε όλη τη διαδρομή μπροστά σου, απλώνεται ο κόλπος του Μούδρου και από μακριά φαίνεται η πόλη.

Από το Διαπόρι ξεκινούν διαδρομές για το Φακό και την Αγ. Ευφημία. Μια φυσική στενή διώρυγα, ανάμεσα στον κόλπο του Μούδρου και του Διαπορίου, οδηγεί στη χερσόνησο του Φακού, με τα πολλά ξωκλήσια. Βρισκόμαστε ανάμεσα σε μεγάλες καλλιεργημένες εκτάσεις, πλούσια βοσκοτόπια, αγροτοκτηνοτροφικές μονάδες και εξαιρετικής λαϊκής αρχιτεκτονικής μαντριά (πρόκειται άλλωστε για την αρχαία περιοχή των Κεχαγιάδων της Λήμνου). Ένα καταφύγιο άγριας ζωής, με πολλούς φρυγανότοπους, απόκρημνες ακτές, στενές παραλίες, ενδιαφέροντα ηφαιστειακά πολύχρωμα πετρώματα και απολιθώματα δέντρων, ηλικίας εκατομμυρίων ετών. Μερικά σημεία αυτών των διαδρομών τα περνάμε μόνο περπατώντας (πρέπει να έχουμε όλα τα απαιτούμενα της πεζοπορίας).

Διαπόρι και Φακος (από την Ανωγίτσα)

Σ’ αυτή την απόμακρη γωνιά γης, μαζεύονται πολλά πουλιά, κάποια από τα οποία είναι είδη προς εξαφάνιση. Κιρκινέζια, θαλασσοκόρακες, μαυροπετρίτες (έρχονται το καλοκαίρι), αλλά και νησιώτικες πέρδικες, που είναι μόνιμοι κάτοικοι του νησιού και τις αναγνωρίζουμε από το καμαρωτό περπάτημα και τις όμορφες πιτσιλιές στα φτερά τους.

Στα 7 χλμ. από το Διαπόρι, υπάρχει μια εντυπωσιακή παραλία, τα Κόκκινα (πήρε το όνομά της από τους κατακόκκινους βράχους της). Για να πάμε εκεί, αφήνουμε το αυτοκίνητο και περπατάμε γύρω στα 500 μ. ή πάμε με βάρκα. Οι ακτές τριγύρω αποτελούν τον ιδανικό ψαρότοπο για τους ψαροντουφεκάδες και για όσους έχουν σκάφος, ενώ μπορεί να σταθούμε τυχεροί και να δούμε να εμφανίζονται μπροστά μας θαλάσσιες χελώνες, φώκιες ή δελφίνια.

Λίγο πριν βγούμε στον κεντρικό δρόμο για το Διαπόρι, κάνουμε δεξιά και βρισκόμαστε στο γραφικό λιμανάκι του Κοντιά. Αν πάρουμε το χωματόδρομο, σε όλη τη διαδρομή θα μας συντροφεύει η λίμνη, ενώ η ματιά μας θα χάνεται στη θάλασσα και στον κόλπο του Διαπορίου. Απέναντι θα μας συντροφεύει η Μεγάλη Παρανησιά, μια χερσόνησος με δύο παραλίες, που μπορούμε να την πλησιάσουμε είτε με τα πόδια είτε με σκάφος. Στο λόφο ψηλά διακρίνονται καλόγουστες νεόκτιστες βίλες.

Μετά το Διαπόρι συναντάμε το χωριό των Κεχαγιάδων, τα Τσιμαντριά, εξ ου και ο λεβέντικος χορός της Λήμνου, ο Κεχαγιάδικος. Η είσοδος του χωριού είναι εντυπωσιακή, αφού πρόκειται για έναν υπέροχο δρόμο, ενός χλμ. περίπου, που είναι φυτεμένος και από τις δυο πλευρές με πανύψηλα δέντρα.

Το όνομα το χωριού παρουσιάζεται από το 1569 με τη μορφή Σεμάνδρα, και προέρχεται από την έκφραση «Στ’ς μάντρες». Ο εκπολιτιστικός Σύλλογος του χωριού, «οι Κεχαγιάδες», συνεισφέρει μέχρι και σήμερα τα μέγιστα για τη διατήρηση της παραδοσιακής μουσικής, του τραγουδιού, του χορού και της φορεσιάς της Λήμνου.

Το Πορτιανού είναι ένα γραφικό χωριό, με πετρόκτιστα αρχοντόσπιτα. Το όνομά του σημαίνει «καινούργιο λιμάνι», και αναφέρεται για πρώτη φορά σ’ έναν ταξιδιωτικό χάρτη του 1785. Το χωριό οχυρώθηκε το 17ο αιώνα από τους Ενετούς. Σήμερα παραμένει ερειπωμένος ένας ενετικός πύργος στο σημείο Μέλαγγας. Διαθέτει πλούσια καλλιτεχνική και λαογραφική παράδοση. Εδώ θα χαζέψουμε και το σπίτι όπου φιλοξενήθηκε το 1915, ο Ουίστον Τσόρτσιλ, εμπνευστής της εκστρατείας της Καλλίπολης, και οργάνωσε το στρατηγείο του στο Πορτιανού. Η πολυθρόνα του ακόμα εκτίθεται στο Λαογραφικό Μουσείο.

Πολλοί που σκοτώθηκαν στην εκστρατεία, θάφτηκαν στο συμμαχικό νεκροταφείο που υπάρχει στο χωριό. Διάφοροι αξιόλογοι πετροπελεκιστές και αγιογράφοι κατάγονταν από το Πορτιανού.

Μια επίσκεψη στο Λαογραφικό Μουσείο του Πορτιανού, όπου θα πάρουμε μια γεύση από τον πολιτισμό της περιοχής, θεωρείται απαραίτητη. Εδώ εκτίθενται παραδοσιακές ενδυμασίες και διάφορα χρηστικά αντικείμενα της καθημερινής ζωής, όπως αργαλειοί, στημόνια, γεωργικά εργαλεία κλπ. Επίσης παρουσιάζονται αναπαραστάσεις των γνήσιων χρηστικών χώρων του λημνιού σπιτιού, όπως η γωνιά με τη χόβολη, το καθιστικό με τους σοφράδες κ.ά. Όλα μέσα σ’ ένα ιδιαίτερα όμορφο διώροφο κτίριο που έχει αξία από μόνο του.

Το χωριό Αγκαρυώνες έχει όμορφη πανοραμική θέα προς τον κόλπο του Μούδρου, επειδή είναι χτισμένο σε χαμηλό λόφο, διαθέτει όμορφη εκκλησία και ένα φυτεμένο άλσος με πεύκα. Είναι από τα μικρότερα χωριά της Λήμνου, με μόλις 140 κατοίκους.

Το Παλιό Πεδινό είναι ένα ακόμα πανέμορφο, αλλά εγκαταλειμμένο (από το μεγάλο σεισμό του 1968), πέτρινο χωριό.

Τα τελευταία χρόνια, κάποιοι μερακλήδες αναστηλώνουν τα ερείπια, με σκοπό να το ξανακάνουν το πιο όμορφο του νησιού.

Οι σεισμοπαθείς του Π. Πεδινού μένουν σήμερα στο παρακείμενο Νέο Πεδινό, με συνολικό πληθυσμό 300 κατοίκους περίπου, που δεν παρουσιάζει κανένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Από τα πιο πρόσφατα χτισμένα χωριά της Λήμνου, η Νέα Κούταλη ιδρύθηκε μόλις το 1926 για να εγκατασταθούν εκεί πρόσφυγες του νησιού Κούταλη της Προποντίδας (πολλά κειμήλιά τους φυλάσσονται σήμερα στην εκκλησία του χωριού). Στη σκιά του πευκόφυτου αλσυλλίου της Αγ. Τριάδας, το χωριό ξεχωρίζει για την καλή ρυμοτομία του, τους όμορφους, πολύχρωμους κήπους των σπιτιών του, που μοσχοβολούν από τις τριανταφυλλιές και το αγιόκλημα, καθώς και για το γραφικό ψαράδικο λιμάνι του, που «κοιτά» τον κόλπο του Μούδρου.

Η Ν. Κούταλη έχει πλούσια παράδοση στην σπογγαλιεία, που αποτελεί ακόμα και σήμερα μια βασική πλουτοπαραγωγική πηγή. Οι Κουταλιανοί υπήρξαν ονομαστοί έμποροι, ικανοί ψαράδες και σπογγαλιείς, γι’ αυτό και για πολλά χρόνια, η περιοχή τους ήταν ένα από τα πιο σημαντικά σπογγαλιευτικά κέντρα του Αιγαίου. Οι εξαγωγές των σφουγγαριών τους έφταναν από τις ΗΠΑ μέχρι την Ιαπωνία. Γνωστό είναι επίσης το ναυπηγείο της, όπου κατασκευάζονται και επισκευάζονται σκάφη. Μερικά από τα καλύτερα ψαροταβερνάκια του νησιού, καθώς και μια μονάδα καλλιέργειας μυδιών βρίσκονται εδώ.

Κύριος προορισμός για τον περιηγητή στη Ν. Κούταλη είναι το Μουσείο Ναυτικής Παράδοσης και Σπογγαλιείας. Εδώ υπάρχουν πολλές σημαντικές πληροφορίες για τη σπουδαία αυτή τέχνη, που για τη Λήμνο χάθηκε, δυστυχώς, τη δεκαετία του ’70.

Όπως και οι Αγκαρυώνες, έτσι και η Καλλιθέα είναι χτισμένη στην πλαγιά ενός μικρού λόφου, και έχει εκπληκτική θέα στον κόλπο του Μούδρου, αλλά και προς τα βόρεια «κοιτά» τη Σαμοθράκη και την Ίμβρο. Στην Καλλιθέα λειτούργησε το 1868, η πρώτη αλληλοδιδακτική Σχολή του νησιού, ενώ σήμερα λειτουργεί Σχολείο Ειδικής Αγωγής. Έχει περίπου 200 κατοίκους.

Το Λιβαδοχώρι εφάπτεται του δρόμου Μύρινας-Αεροδρομίου. Κατά το 14ο και 15ο αιώνα, ονομαστό ήταν το μοναστήρι του Αγ. Παύλου, που αποτελούσε έδρα του Μητροπολίτη.

Εδώ κοντά, συναντάμε τη μεγάλη διασταύρωση που οδηγεί σε διάφορα σημεία του νησιού. Στην περιοχή λειτουργούν δυο μεγάλες φασαριόζικες κοσμικές ταβέρνες, που συχνά φέρνουν ζωντανό πρόγραμμα και είναι το στέκι πολλών Λημνιών.

Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΑΤΣΙΚΗΣ

Η ευρύτερη περιοχή της Ατσικής, εκτός από το ομώνυμο χωριό, περιέχει και χωριά που αναφέρονται παρακάτω. Ο επισκέπτης δεν πρέπει να παραλείψει να επισκεφτεί την Ατσική, το χωριό Βάρος με τα υπέροχα πέτρινα σπίτια, τον φημισμένο για τα αμπέλια του Άγιο Δημήτριο, την αμμουδερή παραλία στο Γιομάτι κοντά στη Δάφνη, τη περιοχή Παχιές Αμμουδιές στον Κατάλακκο, όπου θα συναντήσει το ασυνήθιστο τοπίο με τους αμμόλοφους, καθώς και την περιοχή των Φαρακλών με τους εντυπωσιακούς σχηματισμούς των βράχων κοντά στα Προπούλι.

Στην κεντρική πεδιάδα του νησιού και 22 χλμ. από τη Μύρινα, προς το αεροδρόμιο, βρίσκεται ένα από τα πιο αρχαία και πλούσια χωριά της Λήμνου, η Ατσική. Το χωριό, που χτίστηκε πάνω στον εύφορο και μεγάλο κάμπο στο κέντρο του νησιού, είναι πρωτεύουσα του ομώνυμου δήμου. Το όνομά της, από ό,τι λέγεται, προήρθε από την παράφραση της λέξης Αττική. Το όμορφο αυτό κεφαλοχώρι έχει το μεγαλύτερο καμπαναριό του νησιού, στην εκκλησία του Άη Γιώργη. Πλούσιο σε κτηνοτροφικά προϊόντα, σιτηρά και σταφύλια, διαθέτει έναν ενεργό γυναικείο συνεταιρισμό ζαχαροπλαστικής, που λειτουργεί με μεγάλη επιτυχία τα τελευταία χρόνια. Στην περιοχή λειτουργεί κι ένα (από τα λίγα που απέμειναν στην Ελλάδα) εργοστάσιο με ντόπιες λεμονάδες, πορτοκαλάδες και άλλα αναψυκτικά. Από την Ατσική κατάγονται πολλοί σημαντικοί άνθρωποι των τεχνών και των γραμμάτων, όπως ο διάσημος βυζαντινολόγος και πρύτανης Peter Charanis και ο σημαντικός ιστορικός της Λήμνου, Τάσος Καψιδέλης. Σήμερα το χωριό έχει περίπου 1.000 κατοίκους και διαθέτει διάφορα μπαράκια και νυχτερινά μαγαζιά. Όμορφη απόδραση αποτελεί η παραλία Αγιαρμόλα.

Το μικρό χωριό Προπούλι, με περίπου 50 κατοίκους, είναι γνωστό για το Μετόχι της Τρυγής, που ανήκει στη Μονή Σίμωνος Πέτρας του Άθωνα. Αποτελεί κυρίως δίοδο προς τις παραλίες της Τρυγής και των Φαρακλών με τα εντυπωσιακά πετρώματα, τους γραφικούς ορμίσκους και τα αλλόκοτα σχήματα των βράχων. Απέναντι υπάρχει το ξερονήσι Σεργίτσι ή Σιδιρίτι.

Η Δάφνη είναι ένα αμφιθεατρικό χωριό, χτισμένο ανάμεσα σε λόφους γεμάτους με θυμάρι. Αναφέρεται ήδη από το 1284 με το όνομα Σβέρδια. Εδώ λέγεται ότι δεν πάτησε ποτέ Τούρκος στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Βγαίνοντας από το χωριό, ο δρόμος οδηγεί σε μια υπέροχη βορινή αμμουδερή παραλία, το Γιομάτι, στη θέση Άγιος Νικόλαος. Αυτή είναι μια από τις πιο ήρεμες και απάτητες παραλίες του νησιού. Σήμερα η Δάφνη έχει μόλις 150 κατοίκους.

Από τον κεντρικό δρόμο και με ΒΔ κατεύθυνση, συναντάμε ένα άλλο μικρό, αλλά καταπληκτικό χωριό, τον Κατάλακκο. Αν δεν φτάσεις στο βάθος της ρεματιάς, δεν μπορείς να τον δεις. Ούτε εδώ περπάτησε ποτέ Τούρκος κατακτητής. Χτισμένος στη χαράδρα, κυριολεκτικά κρέμεται από τους βράχους. Αρκετά από τα σπιτάκια του είναι καλοδιατηρημένα με περιποιημένες αυλές. Εδώ σώζονται κάποια ερείπια παλιών μοναστηριών και ένα κάστρο του 13ου αιώνα. Από το Κατάλακκο μπορείς να φτάσεις πολύ γρήγορα στις περίφημες Παχιές Αμμουδιές, το πιο εντυπωσιακό ίσως γεωγραφικό στοιχείο της Λήμνου. Ο Κατάλακκος έχει σήμερα λιγότερο από 120 κατοίκους.

Κοντά στο χωριό Κατάλακκος και πάνω από την παραλία Γομάτι, στα βόρεια του νησιού, σ’ ένα μέρος που δε φαίνεται να δικαιολογεί την ύπαρξή τους, απλώνεται η περιοχή με τις γνωστές αμμοθίνες σε μια έκταση 70 στρεμμάτων περίπου. Ένα εξαιρετικά σπάνιο και αλλόκοτο τοπία με ελάχιστη βλάστηση, που προσελκύει ολοένα και περισσότερο λάτρεις των αξιοπερίεργων της φύσης.

Οι ντόπιοι υποστηρίζουν ότι πρόκειται για τη μοναδική έρημο στην Ευρώπη. Εκεί συναντάμε τα ερείπια του μεσαιωνικού κάστρου και του βυζαντινού πύργου της Μεγίστης Λαύρας. Στο βάθος απλώνεται ο πολύ γραφικός ορμίσκος και η παραλία Παπιάς.

Καθώς προχωράμε στους αμμόλοφους, ανεβαίνοντας προς τις Παχιές Αμμουδιές, μια δύσκολη, αλλά εκπληκτική διαδρομή, θα βρεθούμε στη μέση μιας απρόσμενης ερήμου, κάτι που μαρτυρά την παρουσία θάλασσας στην περιοχή, στη παλαιολιθική εποχή.

Το Γιομάτι, με το κόκκινο-σταχτί ψιλό βοτσαλάκι, είναι μια υπέροχη αμμουδερή παραλία, στη θέση Άγιος Νικόλαος, μια από τις πιο ήρεμες και απότομες παραλίες του νησιού.

Ο κεντρικός δρόμος μετά τον Κορνό, οδηγεί στο ορεινό χωριό Σαρδές. Άλλος ένας τόπος όπου ποτέ δεν πάτησε Τούρκος. Ένας ασφαλτοστρωμένος δρόμος με πολλές στροφές μας φέρνει σ’ έναν πολύ γλυκό οικισμό. Απέναντι μας υψώνονται τα 220 μ. του βουνού Βίγλα, κατάφυτο από μοσχομυριστά θυμάρια.

Εδώ βρίσκουμε το καλύτερο μέλι του νησιού, αλλά και μια περίφημη ταβέρνα με τα φλομάρια, τα αυτούδια, το κουνέλι, τις μοναδικές ντόπιες σπεσιαλιτέ και, βέβαια, το γλυκόπιοτο λημνιό κρασί. Το χωριό αριθμεί 300 κατοίκους.

Ο Άγιος Δημήτριος είναι ένα χωριό με πρόσφυγες από το Δέις-Δερέ Ερυθραίας της Μ. Ασίας (το δεύτερο προσφυγικό μετά τη Ν. Κούταλη). Εδώ, όπως λένε οι Λημνιοί, «οι άνθρωποι ακολουθούν το δικό τους μονοπάτι». Με μεγάλη εμπειρία στην καλλιέργεια της ελιάς, της σταφίδας και των καπνών, υπήρξαν σπουδαίοι εκτροφείς αλόγων, αλλά και φημισμένοι ψάλτες. Ριζώνοντας στη νέα πατρίδα, έγιναν οι κύριοι παραγωγοί σταφυλιών, κρασιού και ούζου της περιοχής. Το χωριό είναι γνωστό για τα αμπέλια και τα καλής ποιότητας σταφύλια του, γι’ αυτό κι έχει πολλά λακαριά.

Από τον κεντρικό δρόμο προς το αεροδρόμιο, χτισμένο στο ύψωμα, είναι και το χωριό Καρπάσι. Αναφέρεται για πρώτη φορά το 1785 στον ταξιδιωτικό χάρτη του Goufier. Οι κάτοικοί του ρίζωσαν στη σημερινή τοποθεσία για να αποφύγουν τις πειρατικές επιδρομές.

Σήμερα στο Καρπάσι μπορεί κανείς να θαυμάσει το ναό του Αγίου Παχωμίου. Στο Καρπάσι βρίσκεται και το πρότυπο επισκέψιμο οινοποιείο του Π. Χατζηγεωργίου, που παράγει τα εξαιρετικής και βραβευμένης ποιότητας ομώνυμα κρασιά. Το χωριό αριθμεί περίπου 140 κατοίκους.

Προχωρώντας από εκεί προς τα ΝΑ, χτισμένο στο ύψωμα, βρίσκεται ένα ακόμα γραφικό χωριό με εξαιρετικά πέτρινα σπίτια, το Βάρος. Εδώ βρίσκονται μερικά από τα καλύτερα διατηρημένα δείγματα της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής της Λήμνου. Οι ερειπωμένοι στο βάθος ανεμόμυλοι χρησιμεύουν πια μόνο για cart postal. Εδώ πιστεύεται ότι εξόρυσσαν παλαιότερα τη Λημνία Γη.

Τα τελευταία χρόνια στο Βάρος λειτουργεί μια υπερπολυτελή ξενοδοχειακή μονάδα που έχει στηθεί με βάση τις αρχές του εναλλακτικού τουρισμού και αξιοποιεί πολλά από τα πέτρινα σπίτια του χωριού για να προσφέρει μια ξεχωριστή εμπειρία διαμονής. Στην όμορφη πλατεία του Βάρους, λειτουργούν ακόμα γραφικά ουζερί, καφετέρια και καφενές.

Μπροστά από το χωριό Βάρος απλώνεται ο κάμπος του Λιβαδοχωρίου, όπου είναι και το χτισμένο με τις προδιαγραφές του ΝΑΤΟ, αεροδρόμιο του νησιού. Αυτός ο πλούσιος κάμπος καταλήγει στον κόλπο του Κότσινα, όπου υπάρχουν υπέροχες ψαροταβέρνες και μια απάνεμη παραλία. Η Σαμοθράκη, στο βάθος, προβάλλει στον ορίζοντα σαν σκιά.

Από το μεγάλο κεντρικό δρόμο, φτάνουμε στο ιδιαίτερης ομορφιάς λιμανάκι του Κότσινα. Κατεβαίνοντας στον όρμο βλέπουμε στα δεξιά μας την εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής, χτισμένη πάνω σ’ έναν τεχνητό γήλοφο, που κάποτε στήριζε το μεσαιωνικό κάστρο της περιοχής. Σ' αυτό ζήτησε προστασία ο τελευταίος αυτοκράτορας του Βυζαντίου, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος.

Εδώ, επίσης, έδρασε η θρυλική κόρη της Λήμνου, Μαρούλα, που όπως λέγεται κατάφερε να τρέψει σε φυγή τους Τούρκους το 1478. Το άγαλμά της που στολίζει το λόφο, μας θυμίζει την πράξη της.

Στο λιμανάκι του Κότσινα υπάρχουν ταβέρνες με εξαιρετικούς μεζέδες και φρέσκο ψάρι, που θα σας κάνουν να περάσετε όμορφα.

Ο Κότσινας διαθέτει μια όμορφη παραλία, από τις πιο οικογενειακές του νησιού, με ρηχά και ζεστά νερά. Βουτιές και αθλοπαιδιές στα πολύ ρηχά νερά της παραλίας

Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΜΟΥΔΡΟΥ

Στο κομμάτι αυτό του νησιού, που βρίσκεται στα ανατολικά, υπάρχουν γραφικά λιμανάκια, βραχώδεις και γεμάτες σπηλιές παραλίες, αλλά και παραλίες με αμμόλοφους, πλούσιους υδροβιότοπους, βραχώδη τοπία με απίστευτους χρωματισμούς, οι αρχαιολογικοί χώροι της αρχαίας πόλης Πολιόχνης, της Ηφαιστείας και του Ιερού των Καβείρων, καθώς και η γνωστή από το μύθο σπηλιά του Φιλοκτήτη. Ο Μούδρος είναι επίσης γνωστός και από τη σύγχρονη ιστορία, αφού εδώ υπογράφηκε στις 31 Οκτωβρίου 1918 η γνωστή Συνθήκη Ανακωχής του Μούδρου μεταξύ των Συμμάχων και της Τουρκίας, με την οποία έληγε επίσημα ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος.

Αν δεχτούμε ότι η Μύρινα είναι η «κοσμοπολίτισσα» της Λήμνου, ο Μούδρος έχει τη δική του ιδιαιτερότητα, που στηρίζεται στην προνομιακή του θέση, επειδή ο όρμος του θεωρείται από τους πιο ασφαλείς της Μεσογείου. Εδώ έγινε και η περίφημη ναυμαχία της Λήμνου. Μια ξεχωριστή ατμόσφαιρα διαχέεται γύρω από το γραφικό λιμάνι του με τις ψαροταβέρνες, που ενδείκνυνται κυρίως για την απογευματινή ραστώνη.

Λίγο πριν μπεις στο κεφαλοχώρι, αντικρίζεις μέσα στον κόλπο μια μικρή νησίδα, το Κουκονήσι, που ενώνεται με τη στεριά με μια στενή λωρίδα γης. Εκεί, τα τελευταία 20 χρόνια, η αρχαιολογική σκαπάνη, με επικεφαλής τον αρχαιολόγο Χρήστο Μπουλιώτη, ανέδειξε έναν οικισμό από την εποχή του Χαλκού με ευρήματα μυκηναϊκής προέλευσης, μεγάλης αξίας, γι’ αυτό κι η νησίδα δεν είναι επισκέψιμη.

Στο λιμάνι του Μούδρου κάθε καλοκαίρι γίνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις και συναυλίες. Νυχτερινά κέντρα, καφετέριες, καθώς και ενδιαφέροντα εμπορικά μαγαζιά υπάρχουν στη «συμμαζεμένη» αγορά του Μούδρου. Σήμερα ο Μούδρος έχει γύρω στους 1.000 κατοίκους. Μια από τις καλύτερες επιλογές σήμερα είναι η επίσκεψη στο Δημαρχείο του Μούδρου όπου παρουσιάζονται εντυπωσιακά ευρήματα από τις νέες ανασκαφές της ομάδας του Πανεπιστημίου Αθηνών από την ευρύτερη περιοχή του Μούδρου.

Στην περιοχή ανάμεσα στο Μούδρο και στο Ρουσοπούλι εκτεταμένα έργα οχυρωματικών έργων και τειχισμάτων βρίσκονται στο λόφο μεταξύ των δύο χωριών όπου μαρτυρίες τοποθετούν τον πρώτο οικισμό του Μούδρου. Το κάστρο του Μούδρου ήταν ένα από τα πιο ισχυρά της Λήμνου, μαζί με αυτά της Μύρινας και του Κότσινα. Υπέστη κατά περιόδους μεγάλες ζημιές από επιθέσεις, όμως αναφέρεται ότι βρισκόταν σε καλή κατάσταση μέχρι και το 1620. Σήμερα δυστυχώς ό,τι έχει απομείνει από το κάστρο του Μούδρου είναι ελάχιστα ίχνη των τειχών. Η πρόσβαση στην περιοχή του κάστρου είναι δυνατή από αγροτικό δρόμο μέχρι τη θέση «Μενάλπη» και στη συνέχεια με μονοπάτι μέχρι την κορυφή.

Μια βόλτα ΝΑ της πόλης θα σε φέρει στο Συμμαχικό Νεκροταφείο, που θυμίζει όσους έχασαν τη ζωή τους στην ιστορική εκστρατεία και τη μάχη της Καλλίπολης. Το λιμάνι του Μούδρου, τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, αποτέλεσε την κύρια βάση των Συμμαχικών Δυνάμεων για την εκστρατεία της Καλλίπολης (1915). Η νότια παραλία, που μέχρι σήμερα λέγεται «Αερολιμένας», διαμορφώθηκε σε χώρο προσγείωσης υδροπλάνων. Εκατοντάδες νεκροί στρατιώτες της εκστρατείας της Καλλίπολης, κυρίως Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί, θάφτηκαν στο συμμαχικό νεκροταφείο του Μούδρου, που σήμερα αποτελεί παγκόσμιο μνημείο και δέχεται κάθε χρόνο εκατοντάδες επισκέπτες.

Το Μικρό και το μεγάλο Φαναράκι είναι δυο απίθανες παραλίες μετά το Μούδρο. Τα μεγάλα βράχια τους μοιάζουν με τεράστια σπηλιά και, σύμφωνα με τα λεγόμενα των ψαράδων, εκεί, αν έχεις τύχη, μπορεί να συναντήσεις φώκιες. Το Μικρό Φαναράκι είναι ένας γραφικός ορμίσκος. Από εδώ βλέπεις μια μεγάλη περιφραγμένη ιδιωτική έκταση, όπου προστατεύονται κάποια ζώα και πτηνά που κινδυνεύουν.

Στο Μεγάλο Φαναράκι υπάρχει ταβέρνα και beach bar καθώς και ένα φιλέ για volley ball. Κοντά στο Μεγάλο Φαναράκι, οι αμμόλοφοι με τις στοιβιές και τους θάμνους και τα βράχια με τις λιμνούλες που σχηματίζονται μέσα στις κοιλότητές τους, συνθέτουν ένα γεωλογικό πανόραμα, που δεν χορταίνεις να κοιτάς. Η περιοχή φημίζεται για τη νηνεμία της, είναι ιδανική για τους κατασκηνωτές και για όσους αναζητούν τη μοναξιά και τη χαλάρωση.

Όταν γυρίζουμε από το Μεγάλο Φαναράκι, στρίβουμε δεξιά προς Χαβούλι, για να πάμε σε μια ακόμα όμορφη παραλία. Καθώς κατεβαίνουμε, βλέπουμε τους λόφους αριστερά κατάφυτους από κάκτους και φραγκοσυκιές, ενώ λίγο παρακάτω, αριστερά, ο τόπος είναι γεμάτος από συκιές. Εκεί, ανάμεσα στα αρμυρίκια και στις σκιερές τζιτζιφιές, υπάρχει μια καντίνα για αναψυκτικό ή ποτό. Η παραλία είναι οργανωμένη και διαθέτει ομπρέλες.

Πετρόκτιστος και με πολλές μάντρες, ο Παρθενόμυτος είναι ένα εξαιρετικά εντυπωσιακό χωριό, χτισμένο στη μέση του πουθενά. Στην παραλία του λέγεται ότι κολύμπησε η Καμίλα Πάρκερ, πριν από λίγα χρόνια, όταν πέρασε από τη Λήμνο με σκάφος. Από τότε, η περιοχή έχει αποκτήσει πολλούς οπαδούς.

Η αμέσως επόμενη, επίσης απέραντη και εντυπωσιακή, παραλία είναι το Σκίδι. Αμμουδερή και εύκολα προσβάσιμη, αποτελεί το τέλειο μέρος για κάμπινγκ, κάτω από τη δροσερή σκιά των αρμυρικιών. Αριστερά υπάρχει και μια πηγούλα, που αναβλύζει πόσιμο δροσερό νερό.

Το ήσυχο και γραφικό χωριό Σκανδάλη, στο ΝΔ άκρο του νησιού, είναι το κέντρο της μελισσοκομίας.

Η Φισίνη είναι ένα μικρό, σχεδόν εγκαταλειμμένο, χωριό, γεμάτο μουριές. Το όνομά της το πήρε από τους ισχυρούς ανέμους που φυσάνε στην περιοχή.

Φεύγοντας από εκεί, κατευθυνόμαστε προς το λιμανάκι της Αγιάς. Αριστερά του βλέπουμε το εκκλησάκι του Αγίου Σώζοντα. Ο παραδοσιακός αυτός λατρευτικός χώρος διέθετε, πάνω ακριβώς από τη θάλασσα, πετρόκτιστα κελιά για τους προσκυνητές. Τώρα τα βλέπουμε εκεί εγκαταλειμμένα. Ο δρόμος μέχρι εκείνο το σημείο είναι ασφαλτοστρωμένος. Μπορείς να περπατήσει ή να οδηγήσει κανείς ένα 4Χ4 μέχρι την παρθένα και άγνωστη στους πολλούς παραλία του Αγ. Μάρνου. Αριστερά και δεξιά της υπάρχουν δεκάδες τζιτζιφιές και πάνω στο λόφο της απλώνεται μια σειρά από ανεμόμυλους. Στρίβουμε αριστερά, στην πινακίδα που γράφει Αγία Σοφία.

Καθώς μπαίνουμε στην Αγία Σοφία συναντάμε ένα μπακάλικο-πρώην καφενεδάκι, που τώρα λειτουργεί μόνο σαν λακαριό. Εκεί πάνε με τη σειρά οι κάτοικοι των γύρω χωριών και αποστάζουν το ρακί τους. Βγαίνοντας από το χωριό, μετά το λακαριό, αριστερά βλέπουμε την πινακίδα για την αρχαία πόλη του νησιού, την Πολιόχνη. Δεξιά βρίσκεται το Παραδείσι, με τα θυμάρια και τους αμπελώνες και αριστερά το Παραχείρι. Αν προχωρήσουμε νοτιότερα, θα συναντήσουμε τα ερείπια του κάστρου της Σκάλας.

Περνώντας από την πλαγιά του λόφου Κουρακά, συναντάμε το χωριό Καμίνια. Εδώ λέγεται ότι κάποτε υπήρχαν καμίνια, όπου έψηναν πήλινα αγγεία. Στη γεμάτη ακακίες πλατεία θα χορτάσουμε με ψητά και διάφορους μεζέδες. Μια πολύ ωραία εκκλησία δεσπόζει στη μέση του χωριού.

Τα Καμίνια είναι ένα από τα παλαιότερα χωριά του νησιού και βρίσκεται πολύ κοντά στον αρχαιολογικό χώρο της Πολίχνης. Εκεί, τα ευρήματα των ανασκαφών, που κάνουν Ιταλοί αρχαιολόγοι από το 1930, δείχνουν 7 διαδοχικά στρώματα πόλεων, χτισμένων η μία πάνω στην άλλη, κάτι που μαρτυρεί έναν πολιτισμό τουλάχιστον 5.000 ετών. Στα χαλάσματα του ναού του Αγ. Αλεξάνδρου, στην περιοχή Σώκαστρο, βρέθηκε η περίφημη «Πλάκα των Καμινίων», μια πελασγική-τυρρηνική επιγραφή, που ακόμα δεν έχει ερμηνευτεί. Το χωριό φημίζεται για το εξαιρετικής ποιότητας γλυκάνισό του, που είναι απαραίτητο στη παρασκευή ούζου, αλλά και για το κόκκινο κρασί, από την ποικιλία καλαμπάκι.

Το Ρουσσοπούλι βρίσκεται ΝΑ του Μούδρου και είναι χτισμένο αμφιθεατρικά στην πλαγιά του λόφου Κορακά. Πηγαίνοντας προς τα εκεί, συναντάμε βράχους με απίστευτους χρωματισμούς, αλλά και τη Χορταρόλιμνη, έναν απέραντο υδροβιότοπο με έκταση 3.500 στρεμμάτων περίπου. Το Ρουσσοπούλι είναι ένα μικρό επίπεδο χωριό, με παλιά, αλλά και κάποια ανακαινισμένα σπίτια. Εκεί βρίσκονται και τα απομεινάρια ενός βυζαντινού ναού, αλλά και μερικών εκκλησιών που υπήρχαν παλαιότερα στην περιοχή, η οποία, γενικά, αποπνέει μια αίσθηση ερημιάς. Φεύγουμε από το Ρουσσοπούλι και κατευθυνόμαστε προς το Κέρος. Ο δρόμος αριστερά οδηγεί στην παραλία του Αγ. Ιωάννη, ενώ δεξιά στην Πολίχνη.

Ανάμεσα στις δυο λίμνες του νησιού, στη μέση του εύφορου κάμπου, υπάρχει μια εκπληκτική (5χλμ. περίπου) παραλία με αμμοθίνες και κρινάκια της θάλασσας, το Κέρος. Όλη η περιοχή είναι κατάσπαρτη από μικρές αγροικίες. Το Κέρος θεωρείται εξαιρετική περιοχή για τους λάτρεις του σέρφινγκ (wind και kite surfing), αφού το πιάνει ο βοριάς. Εδώ παραδίδονται μαθήματα wind και kite surfing, στην πρότυπη ιδιωτική σχολή που λειτουργεί εκεί.

Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες λειτουργεί και ένα beach bar. Στο τέλος της παραλίας, αριστερά, υπάρχει ένα πευκοδάσος, όπου μπορεί να κάνει κάποιος ελεύθερα κάμπινγκ, με σκηνές ή τροχόσπιτο. Οδηγώντας στο χωματόδρομο κατά μήκος της παραλίας, μετά το Κέρος, υπάρχει στα αριστερά η Ασπρολίμνη.

Κάνοντας την υπέροχη διαδρομή προς το χωριό Παναγιά, περνάμε από έναν όμορφο αγροτικό οικισμό. Στα δεξιά μας απλώνει νωχελικά τα νερά της η Αλυκή, ένας σπουδαίος υδροβιότοπος, που το χειμώνα γεμίζει με πουλιά (φλαμίνγκο, ερωδιούς κλπ.) και το καλοκαίρι γίνεται κάτασπρος από το αλάτι.

Στο ακρωτήρι Σωτήρας υπάρχει το εκκλησάκι της Μεταμόρφωσης, αλλά και τα απομεινάρια ενός μεσαιωνικού λιμανιού. Πριν φτάσουμε εκεί, περνάμε από τον πανάρχαιο οικισμό Αξιές. Πηγαίνοντας προς το Κέρος, περνάμε και από τη Χορταρόλιμνη, που το χειμώνα είναι γεμάτη νερό και το καλοκαίρι μετατρέπεται σε έλος.

Πηγαίνοντας προς την Πλακά, περνάμε από το χωριό Παναγιά, με ανεμόμυλους στην είσοδό του. Ζωντανό χωριό, με αρκετό κόσμο και ένα τοπίο προς το φάρο καθαρά σεληνιακό γεμάτο αστιβιές. Αν πάρουμε το χωματόδρομο, θα μας βγάλει στο φημισμένο για τις πέρδικες και τα σιτηρά του Ζεματά. Η παραλία του έχει αρμυρίκια και μια καντίνα. Από μακριά αγναντεύεις τη ακτή Νευτίνα. Πηγαίνοντας προς το ιερό των Καβείρων, αριστερά, βλέπουμε μια τεράστια εγκαταλελειμμένη ξενοδοχειακή μονάδα, που μοιάζει λεηλατημένο χωριό.

Στην γκριζόμαυρη λάσπη αυτής της περιοχής κάνουν λασπόλουτρα (με ευεργετικά αποτελέσματα) όσοι πάσχουν από αρθροπάθειες. Ένας φάρος, από τους πιο ωραίους της Ελλάδας, υψώνεται στο ανατολικό άκρο του ακρωτηρίου της Πλακάς, ενώ το λιμάνι με τις ψαρόβαρκες σε «γυρίζει» σε άλλες εποχές.

Στη φυσική αυτή χερσόνησο, που απλώνεται μέσα στη θάλασσα, σώζονται τα ερείπια του μεσαιωνικού φρουρίου Παλαιόκαστρο από όπου απολαμβάνουμε την καταπληκτική θέα προς τη Σαμοθράκη και την Ίμβρο. Στο βυθό της θάλασσας έχουν εντοπιστεί τα ίχνη αρχαίας πόλης, ενώ πάνω στο κύμα της αναβλύζει ραδιούχο νερό με ιαματικές ιδιότητες.

Το Ρεπανίδι είναι το επόμενο χωριό του εύφορου κάμπου, που αναφέρεται από το 1285 σε μοναστηριακά έγγραφα. Από τα αρχαιότερα του νησιού, έχει τόσες βελανιδιές, που στα χρόνια της Τουρκοκρατίας έκανε εξαγωγή στα βυρσοδεψεία της Δύσης.

Κοντά στο Ρεπανίδι, στο εκκλησάκι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα, γινόταν η εξόρυξη της Λημνίας Γης, που ήταν γνωστή από την εποχή του Θεόφραστου και του περίφημου γιατρού της αρχαιότητας Γαληνού, για τις θεραπευτικές της ιδιότητες.

Το Κοντοπούλι βρίσκεται κοντά στις λίμνες Αλυκή και Χορταρόλιμνη και είναι ένα κεφαλοχώρι με πέτρινα σπίτια, αυλές, ξερικά μποστάνια, εξαιρετική εκκλησία και υπέροχη βουκολική ατμόσφαιρα.

Έγινε ευρύτερα γνωστό ως τόπος εξορίας του ποιητή Γιάννη Ρίτσου, που έγραψε πολλά ποιήματα για το Καπνιστό Τσουκάλι εδώ. Στο Κοντοπούλι λειτουργεί παραδοσιακό τσουκαλάδικο και η όμορφη πλατεία του έχει πολλές επιλογές διασκέδασης και φαγητού.

Το χωριό διαθέτει ένα δραστήριο σύλλογο νέων που οργανώνει διάφορες καλοκαιρινές εκδηλώσεις στο σχολείο και στην πλατεία του χωριού. Σήμερα στο χωριό ζουν περίπου 700 μόνιμοι κάτοικοι.

Λίγες εκατοντάδες μέτρα ΝΑ από το Κοντοπούλι, βρίσκεται το χωριό Καλλιόπη (με 300 περίπου κατοίκους), που χρονολογείται ήδη από το 1200. Θαυμάσιος είναι ο ναός του Αγ. Γεωργίου με το πέτρινο καμπαναριό, που τη μέρα της γιορτής του γίνονται οι ονομαστές ιπποδρομίες.

Η Καλλιόπη βρίσκεται ανάμεσα στην παραλία του Κέρους και τις λίμνες Αλυκή και Χορταρόλιμνη.

Τα Λυχνά είναι το χωριό που μας υποδέχεται στο πέρασμα προς την ανατολική Λήμνο. Τα Λυχνά σύμφωνα με την παράδοση πήραν το όνομά τους από τους λύχνους των σπιτιών, που τους έβλεπαν οι ναυτικοί όταν έρχονταν απ’ τον κόλπο του Μούδρου.

Σήμερα στο χωριό υπάρχει ένας αναστηλωμένος μύλος που δεσπόζει σε λόφο στην έξοδο του χωριού. Στα Λυχνά κατοικούν περίπου 300 άτομα.

Το χωριό Ρωμανού, με τα τέλεια διατηρημένα πετρόκτιστα αρχοντόσπιτα του 19ου αιώνα, βρίσκεται ανάμεσα στο Μούδρο και το Ρεπανίδι. Καθώς μπαίνουμε στο χωριό από το Ρεπανίδι, θαυμάζουμε τα υπέροχα σπίτια και τις μάντρες του χωριού και ξεκουραζόμαστε στην όμορφη πλατεία του. Αξιοσημείωτος είναι ο ναός του χωριού, καθώς και οι μύλοι του.

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ
Οι προϊστορικοί οικισμοί, ίχνη των οποίων βρέθηκαν στο νησί, όπως η Πολίχνη, η πόλη της Ηφαιστείας, το ιερό των Καβείρων, ο βυζαντινός Κότσινας, τα αρχαιολογικά ευρήματα των αρχαϊκών, κλασικών, ελληνιστικών, ρωμαϊκών και μεσαιωνικών χρόνων και τα ερείπια μοναστηριών και μετοχιών της Αθωνικής πολιτείας, φανερώνουν έναν πολιτισμό συνολικής διάρκειας 6.000 περίπου ετών.

Η ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ
Κοντά στο Κοντοπούλι, προς τα ΒΑ, βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος της Ηφαιστείας, όπου ήταν χτισμένο το περίφημο ιερό της μεγάλης θεάς Λήμνου. Κατά τους ιστορικούς χρόνους, ήταν η δεύτερη πιο σημαντική πόλη της Λήμνου, μετά τη Μύρινα. Στο εντυπωσιακό λατομείο της αρχαίας πόλης θα θαυμάσετε την ομορφιά του τοπίου με τους λαξευτούς βράχους. Χρονολογείται από τη Χαλκολιθική εποχή και φαίνεται ότι κατοικείτο συνεχώς μέχρι και τα Βυζαντινά χρόνια. Η αρχαιολογική σκαπάνη μπόρεσε να αποκαλύψει, ανάμεσα στα άλλα, το ιερό της θεάς, νεκροπόλεις, λουτρά, κεραμικούς κλιβάνους, ερείπια κατοικιών, ένα μεγάλο οίκημα (πολύ πιθανόν ανάκτορο) και τα απομεινάρια ελληνιστικού-ρωμαϊκού θεάτρου (αναπαλαιώθηκε και εγκαινιάστηκε μόλις το 2010).

ΤΟ ΙΕΡΟ ΤΩΝ ΚΑΒΕΙΡΩΝ
Κοντά στο χωριό Παναγιά βρίσκεται ο χώρος όπου κατά την αρχαιότητα γινόταν η μύηση των πιστών στα Καβείρια μυστήρια, το ιερό των Καβείρων. Το ιερό χρονολογείται από τον 8ο αιώνα π.Χ. και αποδεικνύει τη μακροχρόνια λατρεία των Καβείρων στη Λήμνο. Τα Καβείρια μυστήρια ήταν η λαμπρή ετήσια γιορτή προς τιμή των Καβείρων στο ομώνυμο ιερό των θεών και είχε σχέση με την αναγέννηση της φύσης και τη γονιμότητα της γης.

Η ΣΠΗΛΙΑ ΤΟΥ ΦΙΛΟΚΤΗΤΗ
Κοντά στο ιερό των Καβείρων, στο τέλος του γκρεμού, υπάρχει ένα μονοπάτι που οδηγεί στη σπηλιά του Φιλοκτήτη, με τις δυο εισόδους, η μια από την πλευρά του βράχου και η άλλη από τη θάλασσα. Σύμφωνα με το μύθο, οι Αχαιοί, πηγαίνοντας προς την Τροία, σταμάτησαν στο νησί και εγκατέλειψαν εκεί το Φιλοκτήτη, που είχε δαγκωθεί από το φίδι του ναού της θεάς Χρύσης με αποτέλεσμα το πόδι του να αναδίδει μια ανυπόφορη δυσοσμία. Σύμφωνα με τον θρύλο, ο Οδυσσέας τον ξαναπήρε ύστερα από 12 χρόνια και τον πήγε στην Τροία, γιατί, σύμφωνα με τους χρησμούς του μάντη Έλενου, μόνο με τα όπλα του (το τόξο και τα βέλη του Ηρακλή) θα μπορούσαν να την καταλάβουν. Είναι ο ήρωας που ενέπνευσε τους 3 τραγικούς ποιητές μας (η τραγωδία «Φιλοκτήτης», του Σοφοκλή, σώζεται ακέραια μέχρι τις μέρες μας).

ΠΟΛΙΟΧΝΗ
Το καλοκαίρι του 1930, η Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών ανακάλυψε την προϊστορική πόλη Πολιόχνη, που θεωρείται μια από τις πιο αρχαίες πόλεις της Ευρώπης. Πρόκειται για έναν οικισμό που πέρασε από πολλές φάσεις αρχιτεκτονικής και πολιτιστικής ανάπτυξης, σε μια χρονική περίοδο που διήρκεσε από το 5000 π.Χ. μέχρι το 1600 π.Χ., οπότε και καταστράφηκε, πιθανώς, από γεωλογικά αίτια (ανύψωση της στάθμης του Αιγαίου κ.ά.).

Τα μεταλλικά αντικείμενα (μήτρες, καλούπια, μεταλλευτικές χοάνες, λίθινος σφυροπέλεκυς) που βρέθηκαν εκεί και που χρονολογούνται στις αρχές της 3ης χιλιετίας π.Χ., αλλά και οι αποδείξεις ότι αυτά τα όπλα και εργαλεία κατασκευάζονταν επί τόπου, μαρτυρούν ότι η Λήμνος έγινε πολύ πρώιμα ένα σπουδαίο μεταλλουργικό κέντρο και διαδραμάτισε πολύ σημαντικό ρόλο στα πράγματα του Αιγαίου. Ο πλούτος που συγκέντρωσε από την κατεργασία και τη διακίνηση των μετάλλων και της τεχνογνωσίας της, καθρεπτίζεται στην υψηλής στάθμης αρχιτεκτονική και την πολεοδομία της Πολίχνης.

Η Κοινοτική Αποθήκη και η Αίθουσα Συνελεύσεων (βουλευτήριο), που αποκάλυψε η αρχαιολογική σκαπάνη, αποδεικνύουν ότι η Λήμνος εισήγαγε πρώτη θεσμούς συλλογικής διακυβέρνησης στο Αιγαίο και στον κόσμο γενικότερα.

ΠΑΛΑΙΟΛΙΘΙΚΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ (ΛΟΥΡΙ)
Πρόσφατες ανασκαφές από το αρχαιολογικό τμήμα του ΑΠΘ, το 2009, στην περιοχή Λουρί, κοντά στο χωριό Φισίνη, έφερε στο φως ένα οικιστικό σύνολο και λίθινα εργαλεία εξαιρετικής ποιότητας, της επιπαλαιολιθικής εποχής, ηλικίας 14.000 ετών. Φαίνεται ότι η Λήμνος κατοικείτο ήδη από το 12000 π.Χ. από ομάδες ψαράδων, κυνηγών και τροφοσυλλεκτών. Πρόκειται για τον πιο πρώιμο ορίζοντα της ιστορίας του Αιγαίου. Οι ανασκαφές στο Λουρί συνεχίζονται ακόμα αποκαλύπτοντας συνεχώς νέα στοιχεία.

ΙΕΡΟ ΤΗΣ ΑΡΤΕΜΗΣ
Ανάμεσα στις εγκαταστάσεις του ξενοδοχείου Porto Palace, που βρίσκεται στην περιοχή του Αυλώνα μετά τα Ρηχά Νερά, υπάρχει το ιερό της Άρτεμης. Το έφεραν στο φως οι εργασίες ανέγερσης του ξενοδοχείου. Αποτελείται από αψιδωτά κτίσματα και τον κυρίως ναό με το βωμό στο κέντρο του. Οι αρχαιολόγοι ανέσυραν διάφορα ειδώλια. Ταύρων και άλλα ενδιαφέροντα ευρήματα που μαρτυρούν τη λατρεία της Άρτεμης στην περιοχή της Μύρινας.

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΜΥΡΙΝΑ
Η πρωιμότερη εκδοχή της Μύρινας, ως τώρα, χρονολογείται από την 4η χιλιετία π.Χ., δηλαδή την ύστερη νεολιθική περίοδο. Οι πρώτοι κάτοικοι της Μύρινας επέλεξαν την περιοχή που σήμερα βρίσκεται η Λέσχη των Αξιωματικών, στα Ρηχά Νερά, ενώ μέχρι το 2000 π.Χ. επεκτεινόταν σε 80.000 στρέμματα και αριθμούσε 3-4.000 κατοίκους. Σήμερα το μοναδικό κομμάτι που είναι οργανωμένα επισκέψιμο είναι αυτό στα Ρηχά Νερά. Εκεί μπορούμε να θαυμάσουμε παραδείγματα λιθοδομών, σπιτιών και δρόμων από τη μακρινή αυτή εποχή, που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη το 2004.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Αν η Ελλάδα είναι ένας μαγευτικός προορισμός φορτισμένος με μυθολογία, ιστορία, πολιτισμό, αλλά και μοναδική φυσική ομορφιά, ίσως η Λήμνος να συγκεντρώνει με εκπληκτική συνέπεια όλες αυτές τις «αρετές», σ’ ένα μέγεθος, όμως, που γίνεται προσιτό και οικείο στον επισκέπτη και τον κάνει να νιώθει, από όπου κι αν ξεκίνησε να την επισκεφτεί, «σαν στο σπίτι του». Προσφέρεται για πολλά ταξίδια, σ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Θα εκπλαγείτε από την απρόσμενη ατμόσφαιρά του χειμώνα της, θα σας μαγέψουν τα ανοιξιάτικα και τα φθινοπωρινά χρώματα και αρώματά της, ενώ θα «μπερδευτείτε» ευχάριστα στα καλοκαίρια της, αφού δε θα ξέρετε ποια από τις πολλές προτάσεις της να πρωτοδιαλέξετε. Αυτή είναι Λήμνος, που επισκέφτηκα φέτος, το νησί των ήρεμων διακοπών, που καταφέρνει να ικανοποιεί και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη και ταυτόχρονα, το νησί με τα δαντελωτά ακρογιάλια που κόβουν την ανάσα με την ομορφιά τους. Σταυροδρόμι πολιτισμών και τόπος όπου η φύση σμίγει αρμονικά με την ηπιότητα των ανθρώπων και το εκθαμβωτικό φως των αποχρώσεων του Αιγαίου. Η Λήμνος, αγέρωχη και ταπεινή μαζί, σας περιμένει. Ευκαιρία, λοιπόν, για όσους αναζητούν το αυθεντικό στις διακοπές τους, να την επισκεφτούν.