Το Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης είναι το κεντρικό κρατικό μουσείο στο οποίο συγκεντρώνονται έργα της νεώτερης πολιτιστικής κληρονομιάς. Οι πλούσιες συλλογές του περιλαμβάνουν 20.000 περίπου αντικείμενα τα οποία προέρχονται από τον ελληνικό χώρο (ηπειρωτικό και νησιωτικό), καθώς και από περιοχές όπου έδρασε ο Ελληνισμός. Οι συλλογές καλύπτουν χρονολογικά την περίοδο από τα μέσα του 17ου αιώνα μέχρι και τον 20ο αιώνα.
Οι μόνιμες εκθέσεις του, με εξαιρετικά δείγματα κεντητικής, υφαντικής, τοπικών ενδυμασιών, μεταμφιέσεων, θεάτρου σκιών, αργυροχοΐας, μεταλλοτεχνίας, κεραμικής, ξυλογλυπτικής, λαϊκής ζωγραφικής και λιθογλυπτικής, αναδεικνύουν τα στοιχεία που διαμόρφωσαν την πολιτιστική ταυτότητα του νεώτερου Ελληνισμού.
Το Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, περιλαμβάνει τέσσερα (4) παραρτήματα:
Το Κεντρικό κτίριο στην οδό Κυδαθηναίων 17, όπου στεγάζονται οι κύριοι εκθεσιακοί χώροι, οι διοικητικές υπηρεσίες, η βιβλιοθήκη, το τμήμα εκπαιδευτικών προγραμμάτων και η αίθουσα εκδηλώσεων,
το Τζαμί Τζισδαράκη, στην οδό Άρεως 1, όπου στεγάζεται η «Συλλογή Κεραμικής του Β. Κυριαζόπουλου»,
το Λουτρό των Αέρηδων, στην οδό Κυρρήστου 8, το μόνο από τα δημόσια λουτρά της παλιάς Αθήνας που σώζεται ως σήμερα, και
το κτίριο της οδού Πανός 22, όπου στεγάζεται η πιο πρόσφατη μόνιμη έκθεση, «Άνθρωποι και Εργαλεία: Όψεις της Εργασίας στην Προβιομηχανική Κοινωνία», με αντικείμενα από τη δωρεά της Εταιρείας Λαογραφικών Μελετών.
Βασικοί στόχοι του Μουσείου Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, είναι η συλλογή, καταγραφή/τεκμηρίωση, συντήρηση, μελέτη και προβολή των τεκμηρίων του νεώτερου πολιτισμού της Ελλάδας. Διαθέτει βιβλιοθήκη, φωτογραφικό αρχείο, εργαστήριο συντήρησης, τμήμα εκπαιδευτικών προγραμμάτων, αίθουσα εκδηλώσεων και πωλητήριο.
Το Μουσείο, ακολουθώντας τις τάσεις της σύγχρονης Μουσειολογίας, αναπτύσσει ποικίλους τρόπους επικοινωνίας για την προστασία και προβολή της νεώτερης πολιτιστικής κληρονομιάς, με σκοπό τη γνώση, την εκπαίδευση και την ψυχαγωγία του κοινού. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται η οργάνωση περιοδικών εκθέσεων, η πραγματοποίηση εκδόσεων, συνεδρίων, διαλέξεων, εκπαιδευτικών προγραμμάτων και εργαστηρίων δημιουργικής απασχόλησης, εκδηλώσεων και συνεργασιών με φορείς πολιτισμού και εκπαίδευσης.
Ιστορικό
Το 1918, ιδρύεται από τον ποιητή Γεώργιο Δροσίνη και τον αρχαιολόγο Γιώργο Κουρουνιώτη, το πρώτο λαογραφικό μουσείο της Ελλάδας με την επωνυμία «Μουσείο Ελληνικών Χειροτεχνημάτων». Σκοπός του Μουσείου είναι η περισυλλογή ελληνικών χειροτεχνημάτων απ’ όλη την Ελλάδα και τις χώρες που κατοικούν Έλληνες, από την Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως μέχρι την ίδρυση του Ελληνικού κράτους. Αρχικά, στεγάζεται στο Τζαμί Τζισδαράκη, στην πλατεία Μοναστηρακίου.
Το 1923, το Μουσείο μετονομάζεται σε «Εθνικό Μουσείον Κοσμητικών Τεχνών». Η αλλαγή της επωνυμίας μεταβάλλει τον χαρακτήρα, αλλά και τα χρονολογικά όρια των συλλογών του Μουσείου. Σκοπός είναι τώρα η συλλογή αντικειμένων ελληνικής κοσμητικής τέχνης από αρχαιοτάτων μέχρι των πιο πρόσφατων χρόνων. Οι συλλογές του Μουσείου εμπλουτίζονται την περίοδο αυτή, ακόμη και με υλικό αρχαιολογικών ανασκαφών, εφόσον αυτό κρίνεται κατάλληλο για να πιστοποιηθεί η ενότητα και η συνέχεια (μορφής, μοτίβων, τεχνικών) της ελληνικής τέχνης. Ο ιδρυτικός νόμος του 1923, επιτρέπει επίσης τη συλλογή και ξένων έργων κοσμητικής τέχνης για μελέτη και σύγκριση με τα ελληνικά. Το Μουσείο έχοντας ως πρότυπο αντίστοιχα ευρωπαϊκά μουσεία, μετονομάζεται το 1931 σε «Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης», τίτλος που οριστικοποιείται το 1959 υπό τη διεύθυνση της Πόπης Ζώρα.
Το τέλος του 1973 η μόνιμη έκθεση και τα γραφεία του Μουσείου μεταστεγάζονται στο κτίριο της οδού Κυδαθηναίων 17, όπου παραμένουν έως σήμερα.
Στο Τζαμί Τζισδαράκη παραμένει προς έκθεση μόνον η συλλογή κεραμικής, δωρεά του καθηγητή Β. Κυριαζόπουλου.
Το 1984, παραχωρείται στο Μουσείο το Λουτρό της οδού Κυρρήστου 8. Το 1998 ολοκληρώνεται η αποκατάστασή του και το μνημείο παραδίδεται στο Μ.Ε.Λ.Τ., που έχει ευθύνη για τη νέα του χρήση ως Μουσείου-Κέντρου Τεκμηρίωσης με θέμα την καθαριότητα, φροντίδα και καλλωπισμό του σώματος σε διαχρονική θεώρηση.
Το 2001, το Μ.Ε.Λ.Τ. δημιουργεί ένα νέο παράρτημα στο σπίτι της οδού Πανός 22 όπου στεγάζεται η συλλογή εργαλείων παραδοσιακών τεχνών και επαγγελμάτων, δωρεά της Εταιρείας Λαογραφικών Μελετών.
Στο χώρο αυτό ανοίγει επίσημα για το κοινό, το Μάιο του 2008, η νέα έκθεση του Μουσείου «Άνθρωποι και Εργαλεία. Όψεις της εργασίας στην προβιομηχανική κοινωνία» εγκαινιάζοντας μια νέα εκθετική πολιτική του Μουσείου. Βασικό μέλημα αυτή την περίοδο αποτελεί η μεταστέγαση του Μουσείου σ’ ένα χώρο κατάλληλο να στεγάσει τις συλλογές και τη δράση του.
Εκθέσεις
Οι πλούσιες συλλογές του Μ.Ε.Λ.Τ., με αντιπροσωπευτικά δείγματα όλων των κλάδων της νεοελληνικής λαϊκής τέχνης, αναδεικνύουν τα στοιχεία εκείνα που διαμορφώνουν την πολιτισμική ταυτότητα του νεώτερου ελληνισμού από τα μέσα του 17ου μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα.
Στον ισόγειο χώρο του Μουσείου ο επισκέπτης θα δει περίτεχνα δείγματα νεοελληνικής κεντητικής, από όλη την Ελλάδα. Κεντήματα πολύχρωμα, λευκοκεντήματα, δαντέλες και χρυσοκεντήματα που προορίζονται για τις ανάγκες της ενδυμασίας, του σπιτιού και της εκκλησίας. Παρουσιάζονται επίσης μαξιλάρες, κρεβατόγυροι και σεντόνια για το γαμήλιο στολισμό του κρεβατιού με θέματα συμβολικά ή αφηγηματικά.
Στον ημιώροφο του Μουσείου παρουσιάζονται μικρές εκθεσιακές ενότητες με κεραμικά είδη (δωρεά Π. και Ε. Μιχελή), έργα ποιμενικής ξυλογλυπτικής, φιγούρες του ελληνικού θεάτρου σκιών, με αναπαράσταση μπερντέ (σκηνή) και μεταμφιέσεις.
Ο δεύτερος όροφος του Μουσείου είναι αφιερωμένος στην παρουσίαση έργων της αργυροχοΐας, ενός από τους πιο λαμπρούς κλάδους της νεοελληνικής λαϊκής τέχνης, με ιδιαίτερη παράδοση και ανάπτυξη από την αρχαιότητα έως σήμερα. Ο επισκέπτης θα δει εδώ έργα κοσμικής κι εκκλησιαστικής αργυροχοΐας, που καλύπτουν την αργυροχοϊκή παραγωγή κέντρων όπου έδρασε ο ελληνισμός: Θράκη, Συρράκο, Καλαρρύτες, Γιάννενα, Επτάνησα, Στεμνίτσα, Μικρά Ασία, Πόντος, Κωνσταντινούπολη, Κύπρος.
Ο τελευταίος όροφος του Μουσείου είναι αφιερωμένος στην παρουσίαση τοπικών ενδυμασιών. Στο χώρο αυτό, εκτίθενται καθημερινές και κυρίως νυφικές και γιορτινές ενδυμασίες από όλα σχεδόν τα μέρη της Ελλάδας: ανδρικές ενδυμασίες με αυστηρά συνήθως χρώματα (μαύρο ή βαθύ κόκκινο) με λιτά στολίδια και εντυπωσιακές γυναικείες ενδυμασίες με ζωηρά χρώματα και περίτεχνα κοσμήματα. Τα επεξηγηματικά κείμενα και το πλαισιωτικό υλικό (φωτογραφίες και σχέδια), βοηθούν τον επισκέπτη να αντλήσει πληροφορίες για τα αντικείμενα που παρουσιάζονται.
Οι μόνιμες εκθέσεις του, με εξαιρετικά δείγματα κεντητικής, υφαντικής, τοπικών ενδυμασιών, μεταμφιέσεων, θεάτρου σκιών, αργυροχοΐας, μεταλλοτεχνίας, κεραμικής, ξυλογλυπτικής, λαϊκής ζωγραφικής και λιθογλυπτικής, αναδεικνύουν τα στοιχεία που διαμόρφωσαν την πολιτιστική ταυτότητα του νεώτερου Ελληνισμού.
Το Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, περιλαμβάνει τέσσερα (4) παραρτήματα:
Το Κεντρικό κτίριο στην οδό Κυδαθηναίων 17, όπου στεγάζονται οι κύριοι εκθεσιακοί χώροι, οι διοικητικές υπηρεσίες, η βιβλιοθήκη, το τμήμα εκπαιδευτικών προγραμμάτων και η αίθουσα εκδηλώσεων,
το Τζαμί Τζισδαράκη, στην οδό Άρεως 1, όπου στεγάζεται η «Συλλογή Κεραμικής του Β. Κυριαζόπουλου»,
το Λουτρό των Αέρηδων, στην οδό Κυρρήστου 8, το μόνο από τα δημόσια λουτρά της παλιάς Αθήνας που σώζεται ως σήμερα, και
το κτίριο της οδού Πανός 22, όπου στεγάζεται η πιο πρόσφατη μόνιμη έκθεση, «Άνθρωποι και Εργαλεία: Όψεις της Εργασίας στην Προβιομηχανική Κοινωνία», με αντικείμενα από τη δωρεά της Εταιρείας Λαογραφικών Μελετών.
Βασικοί στόχοι του Μουσείου Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, είναι η συλλογή, καταγραφή/τεκμηρίωση, συντήρηση, μελέτη και προβολή των τεκμηρίων του νεώτερου πολιτισμού της Ελλάδας. Διαθέτει βιβλιοθήκη, φωτογραφικό αρχείο, εργαστήριο συντήρησης, τμήμα εκπαιδευτικών προγραμμάτων, αίθουσα εκδηλώσεων και πωλητήριο.
Το Μουσείο, ακολουθώντας τις τάσεις της σύγχρονης Μουσειολογίας, αναπτύσσει ποικίλους τρόπους επικοινωνίας για την προστασία και προβολή της νεώτερης πολιτιστικής κληρονομιάς, με σκοπό τη γνώση, την εκπαίδευση και την ψυχαγωγία του κοινού. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται η οργάνωση περιοδικών εκθέσεων, η πραγματοποίηση εκδόσεων, συνεδρίων, διαλέξεων, εκπαιδευτικών προγραμμάτων και εργαστηρίων δημιουργικής απασχόλησης, εκδηλώσεων και συνεργασιών με φορείς πολιτισμού και εκπαίδευσης.
Ιστορικό
Το 1918, ιδρύεται από τον ποιητή Γεώργιο Δροσίνη και τον αρχαιολόγο Γιώργο Κουρουνιώτη, το πρώτο λαογραφικό μουσείο της Ελλάδας με την επωνυμία «Μουσείο Ελληνικών Χειροτεχνημάτων». Σκοπός του Μουσείου είναι η περισυλλογή ελληνικών χειροτεχνημάτων απ’ όλη την Ελλάδα και τις χώρες που κατοικούν Έλληνες, από την Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως μέχρι την ίδρυση του Ελληνικού κράτους. Αρχικά, στεγάζεται στο Τζαμί Τζισδαράκη, στην πλατεία Μοναστηρακίου.
Το 1923, το Μουσείο μετονομάζεται σε «Εθνικό Μουσείον Κοσμητικών Τεχνών». Η αλλαγή της επωνυμίας μεταβάλλει τον χαρακτήρα, αλλά και τα χρονολογικά όρια των συλλογών του Μουσείου. Σκοπός είναι τώρα η συλλογή αντικειμένων ελληνικής κοσμητικής τέχνης από αρχαιοτάτων μέχρι των πιο πρόσφατων χρόνων. Οι συλλογές του Μουσείου εμπλουτίζονται την περίοδο αυτή, ακόμη και με υλικό αρχαιολογικών ανασκαφών, εφόσον αυτό κρίνεται κατάλληλο για να πιστοποιηθεί η ενότητα και η συνέχεια (μορφής, μοτίβων, τεχνικών) της ελληνικής τέχνης. Ο ιδρυτικός νόμος του 1923, επιτρέπει επίσης τη συλλογή και ξένων έργων κοσμητικής τέχνης για μελέτη και σύγκριση με τα ελληνικά. Το Μουσείο έχοντας ως πρότυπο αντίστοιχα ευρωπαϊκά μουσεία, μετονομάζεται το 1931 σε «Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης», τίτλος που οριστικοποιείται το 1959 υπό τη διεύθυνση της Πόπης Ζώρα.
Το τέλος του 1973 η μόνιμη έκθεση και τα γραφεία του Μουσείου μεταστεγάζονται στο κτίριο της οδού Κυδαθηναίων 17, όπου παραμένουν έως σήμερα.
Στο Τζαμί Τζισδαράκη παραμένει προς έκθεση μόνον η συλλογή κεραμικής, δωρεά του καθηγητή Β. Κυριαζόπουλου.
Το 1984, παραχωρείται στο Μουσείο το Λουτρό της οδού Κυρρήστου 8. Το 1998 ολοκληρώνεται η αποκατάστασή του και το μνημείο παραδίδεται στο Μ.Ε.Λ.Τ., που έχει ευθύνη για τη νέα του χρήση ως Μουσείου-Κέντρου Τεκμηρίωσης με θέμα την καθαριότητα, φροντίδα και καλλωπισμό του σώματος σε διαχρονική θεώρηση.
Το 2001, το Μ.Ε.Λ.Τ. δημιουργεί ένα νέο παράρτημα στο σπίτι της οδού Πανός 22 όπου στεγάζεται η συλλογή εργαλείων παραδοσιακών τεχνών και επαγγελμάτων, δωρεά της Εταιρείας Λαογραφικών Μελετών.
Στο χώρο αυτό ανοίγει επίσημα για το κοινό, το Μάιο του 2008, η νέα έκθεση του Μουσείου «Άνθρωποι και Εργαλεία. Όψεις της εργασίας στην προβιομηχανική κοινωνία» εγκαινιάζοντας μια νέα εκθετική πολιτική του Μουσείου. Βασικό μέλημα αυτή την περίοδο αποτελεί η μεταστέγαση του Μουσείου σ’ ένα χώρο κατάλληλο να στεγάσει τις συλλογές και τη δράση του.
Εκθέσεις
Οι πλούσιες συλλογές του Μ.Ε.Λ.Τ., με αντιπροσωπευτικά δείγματα όλων των κλάδων της νεοελληνικής λαϊκής τέχνης, αναδεικνύουν τα στοιχεία εκείνα που διαμορφώνουν την πολιτισμική ταυτότητα του νεώτερου ελληνισμού από τα μέσα του 17ου μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα.
Στον ισόγειο χώρο του Μουσείου ο επισκέπτης θα δει περίτεχνα δείγματα νεοελληνικής κεντητικής, από όλη την Ελλάδα. Κεντήματα πολύχρωμα, λευκοκεντήματα, δαντέλες και χρυσοκεντήματα που προορίζονται για τις ανάγκες της ενδυμασίας, του σπιτιού και της εκκλησίας. Παρουσιάζονται επίσης μαξιλάρες, κρεβατόγυροι και σεντόνια για το γαμήλιο στολισμό του κρεβατιού με θέματα συμβολικά ή αφηγηματικά.
Στον ημιώροφο του Μουσείου παρουσιάζονται μικρές εκθεσιακές ενότητες με κεραμικά είδη (δωρεά Π. και Ε. Μιχελή), έργα ποιμενικής ξυλογλυπτικής, φιγούρες του ελληνικού θεάτρου σκιών, με αναπαράσταση μπερντέ (σκηνή) και μεταμφιέσεις.
Στον πρώτο όροφο του Κεντρικού κτιρίου, λειτουργεί έκθεση με τίτλο, «Όλυμπος Καρπάθου: Εθνογραφικές εικόνες του σήμερα». Η έκθεση αποτελείται από αντικείμενα της συλλογής του Μουσείου Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, αντικείμενα ακόμα «εν χρήσει», που παραχωρήθηκαν από τους ίδιους τους κατοίκους της Ολύμπου, για τους σκοπούς της έκθεσης και εικόνες μέσα από τον φωτογραφικό φακό του Βελισάριου Βουτσά.
Ο τελευταίος όροφος του Μουσείου είναι αφιερωμένος στην παρουσίαση τοπικών ενδυμασιών. Στο χώρο αυτό, εκτίθενται καθημερινές και κυρίως νυφικές και γιορτινές ενδυμασίες από όλα σχεδόν τα μέρη της Ελλάδας: ανδρικές ενδυμασίες με αυστηρά συνήθως χρώματα (μαύρο ή βαθύ κόκκινο) με λιτά στολίδια και εντυπωσιακές γυναικείες ενδυμασίες με ζωηρά χρώματα και περίτεχνα κοσμήματα. Τα επεξηγηματικά κείμενα και το πλαισιωτικό υλικό (φωτογραφίες και σχέδια), βοηθούν τον επισκέπτη να αντλήσει πληροφορίες για τα αντικείμενα που παρουσιάζονται.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου